وجود ترک ساختمان یک زنگ خطر است. در واقع ایجاد ترک در ساختمان یک امر مطلوب نیست و حس ناخوشایندی را به همراه دارد. البته باید گفت که حالت و چگونگی این ترک ها با یکدیگر متفاوت بوده و بعضی از آنها می توانند خسارات جبران ناپذیری را به همراه داشته باشند. از این رو مهم است تا با انواع ترک در ساختمان آشنایی داشته باشیم. به همین مناسبت در این نوشته از ترک ساختمان و همچنین روش های ترمیم آن بیشتر خواهیم گفت. همراه آجر دوران بمانید.
خطر ایجاد ترک در ساختمان و علت توجه به آن
بدلیل وجود مشکلات اجتناب ناپذیر به هنگام اجرا بخصوص در سازه‌های بتنی، همواره نیاز به ترمیم و مقاوم سازی آنها احساس می‌شود. امروزه ترمیم و تقویت بتن و سازه های بتنی از فنون حساس و موردنیاز در پروژه های عمرانی بوده که نیاز به دانش ویژه و تجربه مرتبط دارد. ساختمان‌های بتنی به عنوان عنصر شاخص در ساخت‌و‌ساز همیشه مورد توجه سازندگان می‌باشند، از جمله مشکلات رایج اینگونه سازه‌ها، بروز ترک می‌باشد که برای حل این مشکل باید با انواع ترک در ساختمان و روش‌های ترمیم آن آشنا بود.
علت ترک در ساختمان چیست؟
با شناخت منشا ترک دیوار می توان به شیوه ی بهتری آن را رفع و رجوع نمود و همچنین هزینه های مربوط به انجام این کار را بهتر ارزیابی کرد. در ادامه مهمترین دلایل ترک دیوار را عنوان می کنیم:
طراحی ضعیف و اجرای غیر اصولی ساختمان
یک ساختمان خوب و استاندارد به طراحی خوب و استاندارد و همچنین به مصالح خوب و استاندارد نیاز دارد. خطا و اشتباه و یا بی توجهی به این الزامات مشکلات زیادی را در پی خواهد داشت. که ایجاد ترک بر روی دیوار از مهمترین مشکلات است.
نشست ساختمان
اگر خاک منطقه ای که ساختمان در آن بنا می شود دچار ضعف باربری باشد و از قدرت کافی برخوردار نباشد سازه به راحتی ممکن است دچار نشست گردد. در سوی دیگر خاک برداری و گودبرداری غیر اصولی نیز از دیگر عواملی هستند که می توانند نشست ساختمان و در پی آن ترک دیوار را به همراه داشته باشند.
احداث بنا بر روی خاک نرم
نرم بودن خاک، و وجود رطوبت در خاک از جمله عواملی هستند که باعث می شوند تا خاک دچار کاهش حجم شود. احداث بنا بر روی خاک نرم تبعاتی به همراه دارد که ترک دیوار یکی از مهمترین آنها است.
درختان
چنانچه گیاه و درختی در اطراف بنا باشد و ریشه مزاحمی نیز داشته باشد می تواند برای سازه خطرناک تلقی شود. وجود این ریشه های مزاحم ممکن است به ایجاد ترک بر روی دیوار منتهی گردد.
انواع ترک در ساختمان
به طور کلی ترک ها تا حدودی مشکل ساز هستند که از لحاظ زیبایی غیر قابل قبول باشند و سبب خروج سازه از حالت آب بندی شوند . حتی وجود ترک در ساختمان می‌تواند بر دوام سازه اثرگذار باشد و از لحاظ سازه ای اهمیت داشته باشند . این نکته را همیشه باید مدنظر قرار داد که از وجود ترک در داخل ساختمان و تأثیر آن بر نمای داخلی ساختمان نباید به سادگی گذشت و هر چه سریع‌تر باید نسبت به بازسازی ساختمان اقدامات لازم صورت گیرد .
به طور کلی ترک‌های ایجاد شده در ساختمان به دو دسته زیر تقسیم بندی می‌شوند ؛
ترک در ساختمان غیر سازه ای
ترک غیر سازه ای ، معمولاً عرض و عمق این ترک‌های کم است و از اهمیت زیادی به لحاظ تخریب ساختمان و خطرات جانی برخوردار نیستند و یکی از دلایل آن می‌توان به تغییرات رطوبت اشاره نمود .
ترک در ساختمان سازه‌ای
ترک سازه‌ای ، ترک‌هایی با عرض ۱/۵ تا ۲ میلی‌متر و عمق ۱/۵ تا ۲ سانتیمتر ترک‌های سازه‌ایی هستند ، که به لحاظ اهمیت می‌بایست مورد توجه قرار گیرد که بعضاً موجب تخریب و آسیب‌های جانی نیز می‌شوند.
در مواردی که ترک از نوع سازه‌ای باشد ؛ آن عضو ترک خورده می‌بایست یا تخریب و از نو بازسازی ساختمان صورت گیرد و یا اینکه در محل ترک به روش خاص دوخته شود.
این ترک در اجزاء سازه ای ساختمان همچون تیر ها ستون ها و دیوارها رخ می دهد و عدم توجه به آن در برخی از موارد پیامد های بسیار جدی در بر دارد که می تواند منجر به تخریب ساختمان گردد.از علت های ایجاد این نوع ترک می توان به موارد ذیل اشاره کرد.
- ضعف در طراحی و محاسبات سازه
- روش اجرای نادرست
- عدم استفاده از مصالح استاندارد
- بارگذاری بیش از حد بر روی سازه (بار قائم و افقی)
- نشست (جابجائی) فونداسیون
- گودبرداری غیر اصولی در مجاورت سازه
- تنش های حرارتی
موقعيت ترک در ساختمان :
ترک‌های عميق :
اين ترک‌ها گاهی به طور دائمی به وجود می‌آيد و دليل آن نشست مرتب پی است که در اين صورت، بودن ساکنان در ساختمان خطرناک است.
ترک‌های ثابت :
معمولاً پس از نشست پی، تحرک ساختمان کم می‌شود. اين پديده بر اثر قطع رطوبت و فشرده شدن سطح زير پيش می‌آيد. در نتيجه، شکست و ترک دیوار و اسکلت بنا نيز متوقف و حالت آن ثابت می‌شود.
ترک‌های معمولی ( مویی) :
اين ترک‌ها در اثر افت‌های کوچک در اسکلت بنا و به واسطه نيروها و در مواردی به علت نوع مصالح اندود به وجود می‌آيند. رطوبت، انقباض و انبساط حاصله در مقابل خشک شدن سطوح مرطوب، باعث ايجاد ترک‌های مويی می‌شود.
ترک های مورب:
ترک های مورب بسیار خطرناک تر از ترک های افقی و یا عمودی است. ترک ها به شکل های سازه ای و غیر سازه ای هستند که هریک به روش خاص خود می تواند منجر به تخریب ساختمان ها شود. ترک های مورب در نهایت می تواند تبدیل به خسارت های مالی شود و همینطور در اکثر مواقع ممکن است پیامد های جانی را نیز در پی داشته باشد، پس از این ترک ها نمی توان به راحتی چشم پوشی کرد و در صورت مشاهده آن ها باید سریعاً و هوشیارانه در بر طرف کردن آن فرایند هایی را در نظر گرفت.
علت ترک خوردن گچ کاری سقف ساختمان چیست؟
این ترک ها بر اساس جهت، طولی، عمودی و یا مایل می باشند. وقوع هر کدام از آنها علت ها و دلایل خاص خودش را دارا است. همچنین این ترک ها می توانند زنده و یا مرده باشند. در ادامه از علت ایجاد ترک در گچ کاری سقف بیشتر خواهیم گفت:
اگر نسبت آب در ملات گچ زیاد باشد می تواند باعث ایجاد ترک شود
ساخت ملات شرایط خاص خودش را دارد. با این حال چنانچه قصد ساخت ملات را داشته باشیم بایستی اینکار را در نهایت دقت به انجام برسانیم. در طرفی امکان دارد که گچ کار به خاطر سرعت عمل، نسبت آب را بیشتر در نظر بگیرد و ملات را رقیق بکند. در چنین شرایطی پس از خشک شدن حجم گچ کاهش پیدا می کند و همین به عاملی برای ایجاد ترک در گچ کاری سقف ساختمان تبدیل می شود.
ضخامت زیاد گچ
اگر ضخامت گچ بیشتر از ۶ سانتی متر باشد لازم است تا اجرای آن را در دو لایه و طی دو مرحله انجام داد. چرا که اگر گچ ضخیم را به صورت یک لایه بکشید بخش بیرونی زودتر خشک خواهد شد. از اینرو بخش های داخلی برای خشک شدن به ایجاد ترک نیاز خواهند داشت تا رطوبت موجود در لایه درونی از بین برود.
گچ کاری در شرایطی که هوا بسیار سرد است
اگر در شرایطی که هوا خیلی سرد است و دمای هوا منفی می باشد اقدام به گچ کاری نمایید بعد از کشیدن ملات رطوبت و آب موجود در آن یخ خواهد بست. این اتفاق باعث می شود تا فعل و انفعالاتی که باید رخ دهند ایجاد نشوند. از اینرو پس از خشک شدن رطوبت، گچ فاسد شده و ترک های مختلفی در آن ایجاد خواهند شد. گفتنی است که اگر قصد دارید در روزهای سرد زمستان این کار را انجام دهید لازم است تا با کمک وسایل گرمایشی دمای محیط را افزایش دهید تا گچ بتواند در شرایط مناسب تری رطوبت درون خودش را از دست بدهد.
نشست ساختمان
چنانچه نشست ساختمان از حدی فراتر برود و طول ناحیه ای که گچ کاری شده است نیز زیاد باشد این عامل می تواند ایجاد ترک در سقف ساختمان گچی را به همراه داشته باشد. گفتنی است که این مورد بیشتر در ساختمان های قدیمی رخ می دهد.
عدم اجرای چفت در لبه ها
این مورد را متاسفانه بعضی از گچکاران رعایت نمی کنند. اجرای چفت ضروری است و باید قبل از خشک شدن کامل گچ به انجام برسد. در این مرحله لازم است تا محل اتصال دیوار به سقف به خوبی جفت شود. اجرای درست این مهم باعث می شود تا گچ در اثر سرما و گرما فضای کافی برای انقباض و انبساط را داشته باشد. در غیر اینصورت تنش در محل لبه ها ایجاد شده و ترک های بزرگی در سقف پدیدار می شوند.
استفاده از گچ مرده
پس از تهیه ملات گچ تنها یک ساعت زمان خواهید داشت تا از آن استفاده کنید. در غیر اینصورت گچ به حالت مرده در می آید و خاصیت خودش را از دست می دهد. کما اینکه استفاده از گچ مرده باعث می شود تا برجستگی های ریز و درشتی به وجود آیند و ترک هایی حاصل شوند.
